Còn nhiều bất cập trong giám sát DNNN. (Nguồn: internet)

Theànthảogiảiphápgiámsátvàđánhgiágiải c1 châu âuo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng số vốn chủ sở hữu tại các DNNN hiện là trên 700 nghìn tỷ đồng, chủ yếu tập trung ở các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Tổng tài sản tính đến 31-12-2010 của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đạt gần 2 triệu tỷ đồng.

Ông Phạm Đức Trung, Phó Trưởng ban Cải cách và Phát triển DN thuộc CIEM cho biết, thời gian qua, năng lực giám sát và đánh giá của bản thân các cơ quan giám sát DNNN còn yếu và việc chưa quy định rõ quy trình, thời hạn, thủ tục, phương pháp, công cụ và trách nhiệm thực hiện giám sát dẫn tới tình trạng lúng túng trong thực hiện, nếu có thực hiện thì cũng thiếu chuẩn mực, không hiệu quả, mang tính hình thức.

Bên cạnh đó, hiệu quả của cơ chế giám sát nội bộ DNNN hiện có nhiều bất cập. Hiệu quả của cơ chế giám sát trong nội bộ phụ thuộc vào sự tách bạch giữa quản lý và điều hành, giữa chủ thể giám sát và đối tượng giám sát. Hiện chỉ có 3,2% DN 100% vốn nhà nước là có sự tách bạch hoàn toàn, tức là tổng giám đốc không phải là thành viên của Hội đồng thành viên…

Những yếu kém trong điều hành, quản trị tại một số DN đã bộc lộ và gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, làm thất thoát vốn Nhà nước, cũng như tổn hại đến sức cạnh tranh của nền kinh tế. Thực tế cho thấy, hoạt động giám sát và đánh giá DNNN còn nhiều lỗ hổng, thiếu chặt chẽ và không kịp thời… chính là nguyên nhân quan trọng gây ra thực trạng trên. Bài học về Vinashin và một số DN khác đến nay vẫn còn nguyên giá trị; đồng thời đặt ra yêu cầu cần nâng cao hiệu quả công tác giám sát, đánh giá hoạt động của DN…

Ngoài ra, cũng có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc Nhà nước chưa giám sát tốt đội ngũ DN. Trước hết, đến nay Việt Nam chưa có luật riêng về giám sát, đánh giá DN nhà nước và vấn đề này cũng không được quy định trong 2 luật là Luật DN và Luật DNNN; đồng thời, còn có một số nguyên nhân gồm: cơ quan quản lý chủ yếu chỉ nhận và sử dụng báo cáo do DN gửi báo cáo với nội dung theo ý chí chủ quan của DN, nhiều trường hợp DN cố tình bưng bít thông tin; bản thân các báo cáo cũng không đầy đủ, thiếu thông tin về lỗ, lãi, vấn đề nợ và khả năng trả nợ.

Thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, khoảng 80% DN không gửi báo cáo tài chính hàng năm cho cơ quan đăng ký kinh doanh. Trong khi đó, cơ quan quản lý vẫn còn tâm lý “cào bằng’ trong cách nhìn nhận giám sát DN và cũng thiếu chế tài, quy định cụ thể, nhất là tiêu chí để thực hiện giám sát DN một cách đồng bộ, khoa học.

Các chuyên gia cho rằng, cấp thẩm quyền cần xác lập cơ chế giám sát DN trên cơ sở khách quan, phù hợp hoàn cảnh thực tiễn ở Việt Nam bên cạnh việc ban hành đầy đủ tiêu chí đánh giá “sức khỏe” DN, tránh tình trạng thiếu văn bản pháp lý như hiện nay. Đặc biệt, cần nhận thức rõ, làm tốt công tác giám sát và đánh giá DN còn có tác dụng cảnh báo, ngăn ngừa rủi ro đối với DN, giúp DN dự phòng và tự kiểm soát tình trạng của mình, từ đó phát triển lành mạnh…

Chuyên gia tư vấn Trần Tiến Cường nêu ý kiến, chính cơ quan nhà nước cần nâng cao ý thức trách nhiệm với tư cách đại diện chủ đầu tư trong việc giám sát, đánh giá DN để bảo vệ, bảo đảm sự an toàn cũng như phát huy hiệu quả đồng vốn có nguồn gốc từ ngân sách tại từng DN nhà nước…

Mặt khác, DNNN phải thực hiện việc công khai, minh bạch các thông tin chủ yếu liên quan đến hoạt động của mình theo quy định của pháp luật về DN. Cụ thể, cần minh bạch trên các khía cạnh như báo cáo tài chính, thông tin chi tiết về cơ cấu sở hữu và tài sản, mục tiêu hoạt động dài hạn và các mục tiêu cụ thể hàng năm…

Theo TS kinh tế Nguyên Minh Phong, cần tiêu chí hóa, tiêu chuẩn hóa và pháp quy hóa các hoạt động giám sát DNNN, đồng thời có những giải pháp làm tăng tính trung thực trong các báo cáo của DNNN. Đây là những vấn đề cần phải làm để tăng cường cơ chế giám sát đối với khối DN này./.

Thúy Hiền