Đây là nội dung được trao đổi,ềuràocảnhạnchếpháttriểnnănglượngtáitạbảng xếp hạng châu a thảo luận tại buổi tọa đàm “Góp ý cơ chế chính sách phát triển năng lượng tái tạo (NLTT)”, do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức, ngày 29/10.

Tiềm năng to lớn

Phát biểu tại tọa đàm, ông Đỗ Đức Quân – Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công thương cho biết, với nguồn NLTT phân bố trải dài đất nước, Việt Nam được xem là quốc gia có lợi thế lớn để phát triển hầu hết các loại hình NLTT, với tiềm năng đáng kể phục vụ phát điện. Số liệu nghiên cứu cho thấy tiềm năng kỹ thuật điện gió trên bờ là khoảng 217 GW ở độ cao khoảng 80m, điện gió xa bờ khoảng 160 GW, điện mặt trời mặt đất khoảng 309 GW, mặt nước khoảng 77 GW và áp mái khoảng 48 GW.

Bên cạnh các nguồn điện gió và mặt trời, tổng tiềm năng các nguồn điện NLTT khác có thể khai thác để phát điện lên tới khoảng gần 20.000 MW, gồm có điện rác, điện sinh khối, điện thủy triều….

Với tiềm năng to lớn cho phát triển NLTT, nên vài năm trở lại đây việc đầu tư phát triển các dự án NLTT đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước. Cụ thể, theo số liệu của Bộ Công thương, hiện cả nước đã có 187 dự án nhà máy điện gió với tổng công suất khoảng 11.687 MW và 137 dự án điện mặt trời với tổng công suất 13.618 MW đã được bổ sung quy hoạch. Ngoài ra còn có 312 dự án điện gió với tổng công suất 78.035 MW và 331 dự án điện mặt trời với công suất 336.581 MW đang được các địa phương đề xuất phát triển….

Mặc dù vậy, theo ông Nguyễn Văn Vy – Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, đầu tư phát triển các dự án NLTT hiện đang gặp không ít rào cản. Trước hết, cơ chế mua bán điện hiện nay vẫn là cơ chế độc quyền do chưa vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Cùng với đó, Luật Điện lực quy định độc quyền nhà nước về truyền tải điện làm hạn chế xã hội hoá đầu tư vào lĩnh vực này….

Bên cạnh đó, các quyết định về mức giá mua điện có thời hạn, hiệu lực quá ngắn chỉ trong khoảng 2 năm, nên các nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc tính toán hiệu quả đầu tư khi lập dự án…

Các chuyên gia trao đổi, thảo luận tại tọa đàm

Ngoài ra, về nguồn vốn, theo ông Hồ Tá Tín – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn HBRE, nguồn vốn cho các dự án NLTT hiện chủ yếu phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng, trong khi hệ thống ngân hàng thương mại chưa có định hướng cụ thể về cho vay phát triển NLTT mà chủ yếu thực hiện thông qua tín dụng xanh.

“Các nhà đầu tư phát triển NLTT gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay từ các ngân hàng trong nước, do các ngân hàng bị khống chế tỷ lệ cho vay trung và dài hạn và lãi suất cho vay cao (từ 10%/năm trở lên). Bên cạnh đó, việc các ngân hàng yêu cầu tỷ lệ vốn tự có cao (từ 30 – 40%) đã gây nhiều khó khăn cho việc thu xếp tài chính cho dự án. Trong khi đó, việc vay vốn từ ngân hàng nước ngoài có lãi suất thấp hơn (khoảng 4 – 5%/năm), nhưng nhà đầu tư trong nước khó tiếp cận được do yêu cầu phải có bảo lãnh của Chính phủ…” – ông Tín chia sẻ.

Cần gia tăng cơ chế khuyến khích phát triển NLTT

Ông Đỗ Đức Quân cho biết, để phát huy tối đa tiềm năng NLTT của đất nước, khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên năng lượng, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu…, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2068/QĐ-TTg ngày 25/11/2015 phê duyệt Chiến lược phát triển NLTT của Việt Nam giai đoạn đến 2030, có xét tới năm 2050 và gần đây là Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được ban hành. Theo đó đặt mục tiêu, tỷ lệ nguồn NLTT vào các năm 2030 và 2045 dự kiến đạt lần lượt khoảng 30% và 43% tổng điện năng sản xuất toàn quốc.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, theo ông Cấn Văn Lực – Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Theo đó, trước hết cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý phát triển NLTT, trong đó cần xem xét sửa đổi Luật Điện lực theo hướng cho phép xã hội hóa một phần đầu tư lĩnh vực truyền tải điện, nghiên cứu và sớm ban hành luật NLTT…

Song song với đó, cần sớm ban hành Quy hoạch điện VIII cùng với các giải pháp thực hiện đồng bộ các khâu từ sản xuất, truyền tải, hạ tầng đến bán điện và thị trường điện cạnh tranh…

Bên cạnh đó, cần đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu hoàn thiện và vận hành thị trường điện cạnh tranh đầy đủ (thị trường bán buôn và bán lẻ) để có tín hiệu giá điện cạnh tranh công khai và minh bạch theo cơ chế thị trường hơn. Theo đó, Chính phủ cân nhắc cho phép xã hội hóa một phần khâu phân phối điện (các đường truyền tải phụ, đường gom…). Ngoài ra, cần chuẩn hóa tiêu chí cho các dự án NLTT (gồm loại hình, nguồn nguyên liệu, điện gió đất liền và ngoài khơi, NLTT khác…) để có các chính sách khuyến khích, quản lý phù hợp…

Đồng quan điểm trên, từ góc độ doanh nghiệp, ông Hồ Tá Tín đưa thêm kiến nghị về điều kiện tiếp cận vốn vay. "Kiến nghị Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại cho phép các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực NLTT được giảm yêu cầu về vốn tự có từ 30 - 40% hiện nay, xuống còn 15 - 20%; điều chỉnh giảm lãi suất cho vay dưới 8% và ưu tiên nguồn vốn dành riêng cho đầu tư NLTT, đặc biệt là điện gió để nhà đầu tư thuận lợi tiếp cận nguồn vốn ngân hàng đầu tư cho lĩnh vực này" - ông Tín nói/.

Diệu Thiện